BLACKMER®, titreşim, yüksek ses ve pompa parça hasarına sebep olan kavitasyonun önlenmesine yönelik engelleyici plaka çözümü geliştirmiştir.
Kavitasyon ve net pozitif emme basıncı (NPSH), pompanın sağlıklı ve verimli çalışması açısından önemli iki kriteri oluşturmaktadır. Bir tesisin tüm sistemi, bir mekanik salmastra veya pompa parça arızasına bağlı olarak bir anda çökebilir. Tesis işletmecileri bu durumlarda pompadan garip sesler geldiğini, pompanın titrediğini ve hatta pompa parçalarının yok olduğunu belirtmektedirler. Bu gibi arızalar araştırıldığında, kavitasyon ve NPSH kaynaklı oldukları tespit edilir. Tüm borulama sistemlerinin güvenli çalışmasında pompa emiş tasarımının kritik bir öneme sahip olduğu proses mühendisleri tarafından bilinmektedir.
Önemli olan husus, pompanın borulama sistemi tarafından sağlanandan fazla NPSH çekmemesidir. Pompada NPSH fazlalığı mevcut ise buhar oluşmaz ve kavitasyon potansiyeli ortadan kalkar. Pompada eğer NPSH eksikliği söz konusu ise, buhar oluşur ve zararlı kavitasyon oluşumuna sebebiyet verir.
Kavitasyon nedir? Kavitasyon, buhar baloncukların pompanın basınç kademesinde implozyonudur. Kavitasyon sadece buhar mevcut olduğunda meydana gelir. Pek buhar nerede oluşur? Buhar, pompanın yukarı akış yönünde veya pompanın içerisinde, bazen de her iki tarafta oluşabilir. Kavitasyonun yüksek sesli ve zararlı olduğu pompa kullanıcıları tarafından bilinmektedir. Buhar içeri patladığında (implozyon), sıvı duvarlar çöker ve zarar veren güçlü ve gürültülü şok dalgaları oluşur.
Bu şok dalgaları, pompada şiddetli vibrasyon ve ses meydana getirebilir. Bunun neticesinde içerideki parçalarda ciddi hasarlar oluşabilmektedir. Kavitasyon zararı adeta bir zincirleme reaksiyon yaratır ve verimlilik kaybı, daha kapsamlı bakım gereksinimi, yüksek parça değişim maliyetleri, uzun duruş süreleri ve en kötü durumda pompanın kullanılamaz hale gelmesine sebep olur.
Kavitasyon tüm pompaların verimliliğini etkileyebilir. İlgili yazıda, paletli tip pozitif deplasmanlı pompalara yönelik, kavitasyonun zararlı etkilerini önlemek amacıyla geliştirilen kavitasyon önleyici plaka teknolojisinden bahsedilmektedir.
Tesis işletmecileri ve proses mühendisleri genelde pompanın NPSH gereksinimine odaklanırlar. Sonuç itibariyle pompanın NPSH kaynağının altında NPSH gereksinimi söz konusu olduğunda kavitasyondan kaçınılabilir görüşü hakimdir. Ancak sadece bu bakış açısına bağlı kalındığında buharın, pompanın yukarı akış yönünde oluşabildiği gerçeği gözden kaçırılır. Bu durum özellikle LPG, NH3 susuz amonyak, benzin, aseton, çeşitli soğutucular ve kondensatlar gibi yüksek buhar basıncı ve viskozitelere sahip akışkanların transferinde söz konusudur. Bu akışkanların buhar basıncı, sağlanan NPSH’den yüksektir. Başka bir deyişle, bu akışkanların gereksinimleri sistemin sağlayabildiğinin ötesindedir.
Su, yağ ve dizel yakıtı gibi düşük buhar basıncı söz konu olan akışkanlarda dahi sistem yetersiz tasarlanmış olabilmektedir.
Tehlikeli NPSH senaryoları oluşturabilecek bazı pompa kurulum şartları mevcuttur:
Yüksek emme yüksekliği gereksinimleri
Uzun borulama
Giriş kısmında boru dirseği gibi akış kısıtlayıcı unsurlar
Tıkanmış filtreler
Tam kapanmayan vanalar
Yetersiz borulamadan kaynaklanan yüksek akış hızı
Eğer pompada normal sesin çok ötesinde, çakıl taşı gibi yüksek ses duyulması tehlikeli kavitasyonun habercisidir.
Bu noktada derhal aksiyon alınmadığı takdirde, pompa ve parçalarının zarar görmesi kaçınılmazdır. Özellikle dinamik aksamlar kavitasyona aşırı duyarlıdır. İmplozyon meydana geldiğinde mekanik salmastra yüzeyleri ayrılacaktır. Şok dalgaları ise hızlı aşınma ve mekanik salmastra arızasına sebep olur. Impeller, burç, arka kapak, gövde, kasnak ve çarklarda kısa sürede arızalanmalar yaşanır.
Çözüm
Kavitasyon ve zararlı etkilerinin önüne geçmenin kilit noktası buhardan kaçınmaktır. Buhar yoksa kavitasyon da yok. Sistem mühendisleri NPSH parametreleri karşılanabilir şekilde ayarlayabilir. Ancak en zorlu şartlara uygun kesin çözüm teknolojilerine ihtiyaç vardır.
Paletli tip pompaların önde gelen üreticilerinden olan Blackmer®, geliştirmiş olduğu kavitasyon önleyici plaka ile pompa performansını artırmış, yüksek buhar basınca ve sıfır NPSH’e sahip çok fazlı akışkanların transferini daha üst seviyeye taşımıştır.
Geliştirilen kavitasyon önleyici plaka, özel tasarımıyla buhar implozyonu meydana gelmeden hasarı sönümler ve engeller. Kısacası bomba patlamadan bombayı etkisiz hale getirir. Eşsiz tasarım içeride yeniden sirkülasyon sağlayarak implozyon meydana gelmeden buhar baloncuklarını ayırır. Buhar seviyesinde değişiklik olmazken, buhar baloncukları çok küçük parçalara bölünür.
Kavitasyon önleyici plaka aynı zamanda çıkış basıncında belirli miktarın tekrar pompanın emiş kısmına geri gelmesini sağlar. Böylece buhar baloncukları patlayamadan daha küçük baloncuklara bölünürler.
Bunların neticesinde ses, vibrasyon ve aşınma azalır.
Metrans Makina, Türkiye’deki tek yetkili Blackmer® temsilciliği ve servis bakım merkezidir. Blackmer® ürünleri, teknolojileri ve bakım sonrası hizmetleri konusunda yardımcı olmaktan mutluluk duyarız.
